Wanneer een brandbare stof onder voldoende hoge temperatuur reactie aangaat met zuurstof, ontstaat er vuur. Zolang de brandstof en het zuurstof beschikbaar zijn, blijft het vuur bestaan en kan het zich verspreiden.

In het lichaam kan in bijzondere vorm ook sprake zijn van ‘vuur’. De term ontsteking (of ‘inflammatie’) is direct afgeleid van ‘het ontsteken van vuur’. Roodheid, warmte, pijn, zwelling en het verlies van de functie van het ontstoken weefsel zijn kenmerkend voor een acute ontsteking. Een tandvleesontsteking bijvoorbeeld, is rood, voelt warm aan, is gezwollen, doet pijn en je kunt de betreffende plek minder goed gebruiken tijdens het kauwen. Het voelt alsof je tandvlees een beetje in brand staat.

Een niet-acute ontsteking, ook wel laaggradige ontsteking genoemd, heeft de kenmerken van roodheid, warmte, etc. niet maar het mechanisme wat hierachter ligt is gelijk. Over dit type ontsteking later in dit blog meer. Eerst iets over het nut van een ontsteking.

Wat is een ontsteking?

Net als vuur is een ontsteking een bedreiging maar het biedt ook kansen. Vuur is verwoestend en kan zich makkelijk verspreiden naar andere delen. Wanneer een bos uitgebrand is, blijft er een lege vlakte achter. De voedselarme grond die overblijf biedt echter mogelijkheden voor nieuwe planten en diersoorten om zich te gaan vestigen. Dit is het begin van een nieuw, gezond ecosysteem.

Net als vuur is een ontsteking een bedreiging maar het biedt ook kansen

Bij een ontsteking in het lichaam gebeurt iets vergelijkbaars. Afweercellen doden de bacteriën die een tandvleesontsteking veroorzaken. Een verhoogde bloedtoevoer helpt beschadigd weefsel en dode bacteriën af te voeren en nieuwe bouwstoffen aan te voeren. Vervolgens vormt zich weer nieuw, gezond weefsel. Wanneer het gevaar geweken is (de bacteriën zijn gedood en de kans op een nieuwe infectie is gering), komt het afweersysteem tot rust en de ontsteking verdwijnt. Deze rust in het afweersysteem is belangrijk voor goed herstel.

Laaggradige ontsteking

Een acute ontsteking is dus een normale en belangrijke reactie van het lichaam wat zorgt voor herstel. Een gezonde voeding en leefstijl en een gezond gewicht zorgen ervoor dat het afweersysteem in balans blijft. Een afweersysteem in balans is actief wanneer het nodig is en komt tot rust wanneer het gevaar geweken is.

Een ongezonde voeding met veel sterk bewerkte en dierlijke voedingsmiddelen zoals snoep, koek, gebak, frisdrank, vlees en vleesproducten, weinig lichaamsbeweging, roken, alcohol en langdurende stress, brengen het afweersysteem uit balans. Het afweersysteem staat op een laag pitje aan en komt niet tot rust. Er is sprake van een laaggradige ontsteking; één van de meest bedreigende factoren voor de gezondheid en belangrijke oorzaak van leefstijlgerelateerde ziekten zoals obesitas, diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker. Er zijn zelfs aanwijzingen dat 95% van alle ziekten in de westerse wereld (mede) veroorzaakt wordt door deze laaggradige ontsteking.

Laaggradige ontsteking; één van de meest bedreigende factoren voor de gezondheid en belangrijke oorzaak van leefstijlgerelateerde ziekten.

Een laaggradige ontsteking kan blijven bestaan zolang de voeding en leefstijl niet aangepast worden. Dit is dan ook de reden dat voeding, een gezond gewicht en leefstijladvies zo belangrijk zijn in de preventie van dergelijke ziekten.

Ontstekingsremmende voeding en leefstijl

Een gezonde voeding en leefstijl werken ontstekingsremmend en zorgen voor een goede balans van het afweersysteem. Een overwegend plantaardige en onbewerkte voeding met veel vezels, fruit, groenten, noten, peulvruchten en olijfolie helpt het afweersysteem in balans te houden en eventuele laaggradige ontstekingen te remmen. Ook de gunstige omega-3 vetzuren uit vis werken ontstekingsremmend.

Lees de artikelen Gezonde voeding en Leefregels voor een gezond leven voor meer informatie over de voedings- en leefstijlgewoonten van bevolkingsgroepen die tot op hoge leeftijd gezond blijven en waar leefstijlgerelateerde ziekten vrijwel niet voorkomen. Van deze mensen kunnen wij veel leren!

Of luister onderstaand radio fragment waarin ik dit onderwerp besprak met Frank Ruiters in De Donderdag Date op Gezondheidsnieuwsradio.