Een gewoonte is gedrag dat je zonder erbij na te denken uitvoert. Het komt voort uit een normale reactie op je omgeving. Je hebt het gedrag zo vaak herhaald dat het een automatisme is geworden. Omdat een gewoonte zo diep verankerd zit en zich in je onbewuste afspeelt, laat je het niet zo makkelijk los. Veel gewoontes zijn prima om te hebben, denk bijvoorbeeld aan het stoppen voor een rood stoplicht of het gezamenlijk ontbijten op zondagochtend. Maar er zijn vast ook gewoontes die je liever wilt doorbreken. Misschien het kaasbroodje dat je altijd bij de kiosk haalt als je op het station staat te wachten of het standaard gebruiken van de roltrap in plaats van de gewone trap.

Als je een gewoonte wilt aanpassen vergt dat flink wat aandacht, tijd en energie. Hoezeer je je er ook van bewust bent dat de gewoonte geen gezonde gewoonte is. Je kunt de volgende 3 stappen doorlopen wanneer je een gewoonte wilt aanpassen.

 

1. Bewustwording

Het begint bij bewustwording en herkenning van je gewoonte. Probeer te achterhalen op welke momenten, in welke omstandigheden en op basis van welke gevoelens en behoeften je de gewoonte uitvoert. Is het impulsiviteit? Heb je een behoefte aan afleiding? Zoek je troost, warmte of ligt er een behoefte om bij een groep te willen horen? Zijn het emoties? Of heb je een voorkeur voor zoet of zout, voor activiteit of juist inactiviteit? Er ligt soms meer achter de gewoonte dan jij denkt. Wanneer je je gedrag gaat aanpassen zonder dat je weet welke behoefte eraan en grondslag ligt, kan het zijn dat het nieuwe gedrag (stap 2) mogelijk niet goed aansluit bij je behoefte waardoor de kans op terugval groot is. Je kunt er ook voor kiezen om je behoefte los te laten. Loslaten betekent dat je niet meer streeft naar je behoefte en dat je nieuwe gedrag hier dus ook niet meer in hoeft te voorzien.

Wanneer je kunt herkennen in welke situaties en op basis van welke behoefte jij je gewoonte uitvoert, kan je de volgende stap nemen.

 

2. Een goed alternatief

Bedenk een goed alternatief voor je gedrag dat je wilt veranderen en waarmee je zonodig ook in je onderliggende behoefte kunt voorzien. Het is belangrijk dat dit nieuwe gedrag bij je past. Je moet het leuk vinden. Koop bijvoorbeeld een leuk tijdschrift als je afleiding wilt wanneer op je trein wacht. Of een kop thee wanneer je behoefte hebt aan iets warms. In deze stap is motivatie erg belangrijk. Motivatie is hetgeen dat je in actie zet. En dat is nodig zolang je nieuwe gedrag nog geen gewoonte is. Je moet er tijd en energie in willen steken. Heb je vaak genoeg de stap tot actie gezet? Dan is er een begin van een nieuwe gewoonte.

 

3. Volhouden!

Neem je voortaan de trap in plaats van de lift? Een flesje water in plaats van cola? Of zoek je je behoefte aan afleiding in je telefoon of in een leuk tijdschrift? Wat je strategie ook is, de kans is best groot dat het je één, twee, drie keer lukt om alle verleidingen om in je oude gewoonte te vallen af te slaan. En dat geeft een goed gevoel. Je zelfvertrouwen groeit. Wees trots op je successen en geniet van hetgeen je al bereikt hebt.

In deze fase krijg je ongetwijfeld te maken met terugvallen in je oude gewoontes. En dat maakt deze fase waarschijnlijk de moeilijkste fase van gedragsverandering. Terugvallen zijn normaal en zelfs belangrijk in het veranderproces. Accepteer terugvallen en vraag je af wat er gebeurde en hoe je je voelde toen je terugviel in je oude gewoonte. Probeer je terugval te begrijpen. Bedenk hoe je dit in de toekomst kunt voorkomen en pak vervolgens je nieuwe gewoonte weer op. Laat je dus niet demotiveren door een terugval. Het ligt niet aan jouw intentie. De Canadese schrijver Robin Sharma zei ooit het volgende over het veranderproces: “Change is hard at first, messy in the middle and gorgeous at the end”.

“Change is hard at first, messy in the middle and gorgeous at the end”

Robin Sharma

 

Ben je eenmaal van je oude gewoonte af en betrap je jezelf erop dat je standaard de trap neemt en helemaal niet meer aan het kaasbroodje denkt als je langs de kiosk loopt? Dat is geweldig! Een nieuwe gewoonte is ontstaan. En die zal je niet snel meer kwijtraken; een gewoonte laat je immers niet zo snel los.