5 redenen om geen calorieën te tellen

Voeding levert calorieën. Deze calorieën komen uit de in de voeding aanwezige vetten, koolhydraten, eiwitten en eventueel alcohol. Ons lichaam verbrandt de vetten, koolhydraten, etc. en daar krijgen we energie (gemeten in calorieën) voor terug.

Het aantal calorieën (of kcal) dat je dadelijks nodig hebt is voor iedereen anders. Grofweg zijn het er zo’n 2000 voor vrouwen en 2500 voor mannen. Toen steeds meer mensen aan het eind van de vorige eeuw overgewicht kregen, gingen artsen, diëtisten en voedingskundige ervan uit dat men structureel te veel calorieën innam die vervolgens werden opgeslagen als vet. De stelling werd aangenomen dat hoe meer calorieën het eten en drinken bevatte, hoe meer het bij zou dragen aan het overgewicht. Het maakte volgens de inzichten van toen niet uit of deze calorieën kwamen uit vet, koolhydraten, eiwitten of alcohol.

Dit was het startschot voor het tellen van calorieën. Op verpakkingen kwam het aantal calorieën te staan en vetrijke producten die veel calorieën bevatten, zoals roomboter, verdwenen uit de schappen. Er ontstond een markt voor 30+ kaas, vloeibare bak-en-braad vetten en magere (0% vet) melkproducten.

Ondanks alle maatregelen om minder calorieën te gaan eten, bleef het aantal mensen met overgewicht stijgen

Helaas bleek deze benadering het probleem van overgewicht niet op te lossen. Ondanks alle maatregelen bleef het aantal mensen met overgewicht stijgen. Dat leidde tot een verandering in de visie op calorieën. Steeds meer inzichten wijzen er nu op dat niet elke calorie hetzelfde is en dat gezondheid en een gezond gewicht niet worden bepaald door het aantal calorieën. In deze blog geef ik 5 redenen waarom je geen calorieën meer zou moeten tellen.

1. Je maakt verkeerde keuzes

Door je te laten leiden door het aantal calorieën, maak je mogelijk verkeerde voedselkeuzes. Vet levert de meeste calorieën, maar producten met vet zijn niet per definitie ongezonder dan producten zonder vet. Noten, zaden, olijfolie en avocado’s bevatten bijvoorbeeld veel vet en dus ook veel calorieën. Maar deze producten hebben een veel gunstiger effect op de bloedsuiker, stofwisseling en het gewicht, dan producten als cola (light), chips en snoep die mogelijk zelfs minder calorieën bevatten.

Sterk bewerkte voeding zoals fastfoods, frisdrank, koek en gebak beïnvloeden de stofwisseling nadelig en vergroten de kans op overgewicht. Deze voedingsmiddelen bevatten weinig of geen nutriënten als vezels, vitaminen en mineralen. Het zijn ‘lege calorieën’ die je lichaam naast energie niets te bieden heeft. Je krijgt geen verzadigd gevoel waardoor je snel weer trek krijgt en je uiteindelijk toch meer calorieën gaat eten. Bovendien kan het gebruik van light producten leiden tot overeten: als een product minder calorieën bevat, is de verleiding groot om een iets grotere portie te nemen waardoor je alsnog meer calorieën binnenkrijgt. Je kunt dus beter kiezen voor pure, natuurlijke producten zoals noten, zaden, olijfolie en avocado’s die misschien iets meer calorieën bevatten maar die je beter voeden én een verzadigd gevoel geven.

Sterk bewerkte voeding zoals fastfoods, frisdrank, koek en gebak beïnvloeden de stofwisseling nadelig en vergroten de kans op overgewicht

2. Je luistert niet naar je lichaam

Door calorieën te tellen luister je niet meer naar de signalen van je lichaam. Je lichaam vertelt je wat je nodig hebt. Dit gaat via het honger- en verzadigingssysteem. Je maag en darmen geven signalen (hormonen en neurotransmitters) af die geregistreerd worden in de hersenen. Je krijgt honger of, als je aan het eten bent, het aangename gevoel van verzadiging. Als je je voeding laat afhangen van het aantal calorieën dat je op een dag mag eten, negeer je je lichaamssignalen die het gevoel van honger en verzadiging, en het wel of niet gaan eten, veel beter kunnen regelen dan jouw rekenmachine. Het weten hoe honger en verzadiging voelt helpt je te bepalen wanneer je genoeg hebt gegeten en wanneer nog niet.

Je lichaam vertelt je wat je nodig hebt

3. Je verliest andere eigenschappen van eten en drinken uit het oog

Ik zal niet ontkennen dat het tellen van calorieën enig inzicht in je voeding kan geven, maar het is een te eenzijdige en te simpele benadering van eten en drinken. Er zijn veel meer en veel belangrijkere factoren dan calorieën die bepalen of voeding gezond is en helpt bij het behouden of bereiken van een gezond lichaam en een gezond gewicht. Een calorie is niet meer dan één van de vele meetbare eigenschappen van voeding.

Veel belangrijker zijn andere aspecten van voeding: hoeveel vezels zitten er in het product? Bevat het product van nature vitamines en mineralen? Als je een maaltijd eet, voel je je dan verzadigd tot het moment van de volgende maaltijd of heb je tussendoortjes nodig? Deze aspecten van eten en drinken verlies je uit het oog als je uitsluitend op calorieën let. Een gezonde, gevarieerde voeding bevat veel plantaardige en verse ingrediënten, groenten en fruit. Zo’n voeding levert per definitie niet te veel calorieën. Als je gezond eet, hoef je je dus geen zorgen te maken over het aantal calorieën.

Een calorie is niet meer dan één van de vele meetbare eigenschappen van voeding

4. Een calorie werkt voor iedereen anders

Een calorie uit bijvoorbeeld een tomaat heeft voor iedereen een ander effect op de stofwisseling, het gewicht en de gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat het effect van voeding op de bloedsuikerspiegel zeer persoonlijk is. Zo kan het zijn dat bij sommige mensen de bloedsuikerspiegel sterk stijgt na het eten van een tomaat en stabiel blijft na het eten van sushi, terwijl dat bij andere mensen precies andersom is. Een sterke stijging van de bloedsuikerspiegel wijst op veel ‘vrije’ energie in het bloed. Deze energie wordt direct verbruikt (verbrand) of wordt opgeslagen als energiebron. Hoe sterker je bloedsuikerspiegel stijgt, hoe meer calorieën je op zal slaan en hoe sneller je aankomt in gewicht.

Het effect van voeding op de bloedsuikerspiegel is zeer persoonlijk

Als jouw bloedsuikerspiegel dus snel stijgt na het eten van een tomaat maar niet na het eten van sushi, kan je de tomaat beter niet te vaak eten en is de sushi voor jou gezonder dan voor een ander. Reageert je bloedsuiker juist wel sterk op sushi? Dan kan je deze juist beter laten staan.

Waarschijnlijk weet je niet hoe je bloedsuikerspiegel op voedingsmiddelen reageert. Dat hoeft ook niet. Als je gevarieerd eet en in de basis plantaardig, kan je lichaam heel wat aan. Het gaat erom dat het toekennen van een calorische waarde aan voedingsmiddelen en hierdoor je keuzes te laten afhangen, geen zin heeft.

5. Eten en drinken verliest zijn waarde

Dit is misschien wel de belangrijkste reden om geen calorieën te tellen. Het beoordelen van maaltijden en voedingsmiddelen op het aantal calorieën is niet inspirerend. Je maakt van eten en drinken een versimpelde formule. Deze formule maakt het eten en drinken saai, oninspirerend en oninteressant. Voor mij is eten en drinken een beleving. Eten is zeker géén calorie.

Vergelijk het eens met een concert. Hoe mooi of indrukwekkend een concert is, wordt niet bepaald door één specifieke klank of door het aantal geproduceerde decibellen. Het gaat om de gehele beleving. Bovendien; geen concert is hetzelfde, ondanks dat er misschien evenveel decibellen of dezelfde klanken geproduceerd worden. Zo zie ik het ook met eten. Ik beleef geen maaltijd hetzelfde, ondanks dat ze misschien evenveel calorieën bevatten.

Eten en drinken is gezelligheid, delen, verbinden en beleven

Als ik aan eten en drinken denk, denk ik aan een mooi, ontspannen moment die je deelt met familie en geliefden. Eten en drinken is gezelligheid, delen, verbinden en beleven. Je eet met al je zintuigen. Je proeft de smaken en ervaart verschillen in structuren. Elke hap brengt nieuwe gedachten en nieuwe herinneringen.

Waar ik dus niet aan denk tijdens het eten zijn calorieën. Gedachten als: “Die vis is erg vet en bevat dus veel calorieën. Ik neem wel een klein stukje” of “O, noten in de sla, ik vis ze er snel even uit”, gaan niet door mijn hoofd. Ze zouden mijn hele beleving en eetlust wegnemen. In één keer: weg uit mijn mooie moment. Zonde van al die prachtige producten op tafel en het gedeelde moment.

Nee, ik tel geen calorieën.